Archive

Posts Tagged ‘Orione’

Sa Chintòrgia: Alnitak, Alnilam, Mintaka

21/05/2011 Leave a comment


APOD de su 21.01.2011

Su Chintale

Sa Chintòrgia
Image Credit & Copyright: Sergi Verdugo Martínez

Alnitak, Alnilam, Mintaka, no est unu berbu antigu, ne un’òrriu de gherra (o de càtzia) comente Hutturà Huttalabì, ma sunt tres isteddos. Sunt sos isteddos chi formant sa chintòrgia de su catziadore Orione. Tres supergigantes biaitas prus caldas e prus massivas de su Sole nostru. Custos tres isteddos istant belle 1500 annos-lughe a tesu, naschidos dae cussa bene istudiada nue interstellare de Orione. Difatis sas nues de gas chi s’agatant in custa regione ant pigadu formas ispantosas e carchi borta finas familiares. Si podent abbistare sas nèbulas iscuras Conchecaddu (Horsehead) e Sa Frama (Flame) a curtzu de Alnitak, a manca, in su corrale bassu de sa matzine (si bident bene in sa matzine manna si bi carcades a supra). Sa famada Nebula de Orione si nch’istat issa puru a bia de giosso de custu campu de isteddos de ogni colore. Custa matzine est istada tirada in mese de Nadale cun una camera SLR modificada  e unu telescòbiu minore. Unu mosàicu de duos cuadros bene acropados chi nche capet 4 grados de chelu.

In s’astronòmia sarda custu grustu de isteddos sunt connotos cun nùmenes diferentes. Sa Chintòrgia (o Su Chintòrgiu), chi benit de seguru dae sa paristoria clàssica de Orione. Sa Rughe de Santu Martine (prus che àteru in sa bidda de Bitzi), de sa cale formant sos bratzos. Ma, in belle totu sa Sardigna, sunt nòtidos ca faghent parte de cussa truma de isteddos chi format Sos Istentales, comente si bidet in sa matzine inoghe suta ue sunt assingiados sos logos prus famados e bellos de abbistare de custa costellatzione.

Sos IstentalesSos Istentales (dae APOD de su 23.10.2010)

Credit & Copyright: Rogelio Bernal Andreo

Matzines de Astronomia.

29/11/2010 Leave a comment

Astronomy Picture of the day (APOD) est unu bellu situ manigiadu dae sa NASA. Dae su 16 de Làmpadas de su 1995 presentat cada die una matzine noa de astronòmia. Est una bella regorta de matzines ognuna cun una ispiegatzione a fatu. A mie piaghet tantu chi est diventada sa pagina de abertura su navigatore Internet meu. Duncas ogni die chi intro in Internet agato una matzine noa de poder mirare. Sas matzines sunt un’aina fundamentale pro sa chirca iscientìfica, ma ant finas unu baloria artistica de non pagu contu. Est bellu a las bider, est bellu a ischire comente las ant fatas ed est bellu tennere carchi informatzione in prus supra de su chi b’est imprentadu. Ispero chi in chie leghet nascat unu pagu de sa curiosidade chi animat chie faghet sa chirca a supra de sa Natura, e de sa maravigia chi pagat de su traballu anneosu e ripetitivu chi meda bortas tocat a fagher pro otenner resurtados.

Ogni matzine est presentada cun s’ispiegatzione a suta. Si punghides sa matzine la potides bìdere in arta resolutzione (faghìdelu ca nde balet  sa pena a beru). Sos ateros collegamentos in s’ispiegatzione sunt sos matessi de sa versione in inglesu.

APOD de su 17/11/2010

Una Fògia Astragada e Sos Istentales
Credit & Copyright: Masahiro Miyasaka

Ispiegatzione: Onni tantu si podet dare a su chelu de note unu tocu de arte. Tentu in Giappone in primos de mese,  custu chelu, chi paret pintadu, est istadu fotografadu in palas de una fògia astragada, chi paret pintada su pròpriu. Sos balliores de s’astragu supra sa fògia istorchent sos isteddos chi illugheschent in s’irfundu. B’at cherfidu 48 secundos de esposidura in grandangulu pro nche tennere custu chelu. A manca de totu, unu pagu difìtzile de agatare, cumparit sa riga de una metèora. A suta, a manu dereta de sa metèora, in mesus de sos fundos, b’est sa riga longa e lughente de un’aparèchiu.  S’isteddu chi lughet de prus de sos ateros, a manca, est s’Isteddu de Boinargios* (Sìriu, “sa framante” in arabu),  de sa costellatzione Canis Major (cane majore). Est s’isteddu prus lughente chi si podat bidere in chelu. Su grupu de isteddos a manu dereta de su Boinargiu est Sos Istentales (Orione). Si podent bider pretzisos sos tres isteddos chi formant su chintale. S’isteddu ruju in sa pala de su catziadore Orione est Betelgeuse (in arabu “sa pala de su zigante”). Su pee mancosu , Rigel (in arabu “su pede”), est unu isteddu biaidu. Movende galu a manu destra si bidet unu rucru de isteddos lughentes e biaidos. Custu est su Budrone (Pleiades), unu ammassu abertu (open cluster) formadu dae prus de 1000 isteddos. Ma si nde resessint a distingher unos sete, chi ant su nùmene de sas sete sorres de sa mitologia. Su Budrone est in sa costellatzione de su Trau e sa lughèntzia in colore biaidu est dada dae sa reflessione de sa lughe de sos isteddos in una nebulosa de gassu. Finas in su chelos nostros podent esser tentas fotografias similares de Sos Istentales, fintzas si tocat a ognunu a agatare sa fògia de bi ponnere dae in antis.

*Custa identificatzione de Sìriu cun s’Isteddu de sos Boinàrgios no est segura. Pro Mialinu Pira in “Sardegna tra due lingue” est su pianeta Vènere, chi si narat puru Isteddu de Arbèschida (Obrexi). Ma àteras fontes faghent pessare chi b’apat confusione intre sos duos:

Si carcunu podet agiuare a acrarare sa chistione mi fagat ischire.